Wytyczne Głównego Lekarza Weterynarii dotyczące utrzymania ptaków
20.12.2023
Wprowadzenie:
Celem niniejszego dokumentu jest wskazanie prawidłowych praktyk dotyczących przeprowadzania kontroli warunków utrzymywania drobiu gatunku kura (Gallus gallus) w zakładach utrzymujących:
- mniej niż 350 kur niosek,
- mniej niż 500 kurcząt brojlerów,
- stada reprodukcyjne,
- kurczęta w odchowie.
Wymagania w zakresie warunków utrzymywania wynikające z dyrektywy Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r. dotyczącej ochrony zwierząt hodowlanych (Dz.Urz.UE.L 1998 Nr 221, str. 23) zostały zaimplementowane prawodawstwa krajowego w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2023 r. poz. 1580).
1) sposób sprawowania opieki przez właściciela -
Posiadacz drobiu powinien zapewnić ptakom właściwą opiekę poprzez:
- zapewnienie odpowiednich warunków utrzymywania,
- dobór odpowiedniego sprzętu i wyposażenia,
- odpowiednie żywienie,
- minimalizowanie wpływu negatywnych czynników,
- zwracanie uwagi na objawy wskazujące na zaburzenia zdrowotności i behawioru stada.
W przypadku zatrudnienia personelu zewnętrznego, posiadacz zwierząt powinien zapewnić przeszkolenie personelu w celu zapewnienie odpowiedniej wiedzy w zakresie opieki nad ptakami. Ważne jest, aby personel był w stanie odróżnić normalne zachowanie i oznaki zdrowia ptaków od zachowania nietypowego i oznak wskazujących na zły stan zdrowia.
W przypadku choroby ptakom należy zapewnić opiekę lekarsko weterynaryjną. Ptaki słabe lub zranione powinny być oddzielone od stada.
Utrzymujący zwierzęta gospodarskie przechowuje przez okres 3 lat dokumentację weterynaryjną dotyczącą przebiegu leczenia, przeprowadzonych zabiegów weterynaryjnych oraz padłych zwierząt.
2) kontrola stada przez właściciela-
Ptaki powinny być kontrolowane przynajmniej raz dziennie. W przypadku odchowalni zaleca się, aby w szczególności na początku odchowu kontrolować stado co najmniej 2 razy dziennie. Jest to istotne ze względu na konieczność przyzwyczajenia ptaków do obecności człowieka, co wpływa na socjalizację ptaków.
Kontrola stada powinna obejmować co najmniej ocenę kondycji ptaków oraz zmian wskazujących na chorobę. W trakcie kontroli należy zwrócić uwagę na :
• sposób oddychania
• stan upierzenia
• oznaki kanibalizmu
• sposób poruszania się zwierząt
• reakcje na bodźce, w tym na obecność człowieka
• odchody.
Pomieszczenia inwentarskie powinno być wyposażone w stałe lub przenośne oświetlenie umożliwiające przeprowadzenie kontroli o każdej porze, niezależnie od światła naturalnego.
Padłe ptaki powinny być usuwane z pomieszczeń lub klatek, przynajmniej raz dziennie. Upadki powinny być rejestrowane.
3) wymagania dotyczące pomieszczeń i sprzętu używanego do obsługi zwierząt
Pomieszczenia dla zwierząt powinny być utrzymywane w czystości, bezpieczne dla zwierząt, tj. pozbawione ostrych krawędzi i innych wystających elementów, które mogłyby powodować urazy. Pomieszczenia inwentarskie powinno być wyposażone w stałe lub przenośne oświetlenie umożliwiające przeprowadzenie kontroli o każdej porze, niezależnie od światła naturalnego. Należy zapewnić regularne usuwanie odchodów z pomieszczeń, w których przebywają ptaki. Sprzęt powinien być wykonany z materiałów nieszkodliwych dla zwierząt.
Dokładne czyszczenie i dezynfekcja pomieszczeń dla kur powinny być przeprowadzona po depopulacji kurnika.
4) system utrzymania zwierząt -
Systemy utrzymania w pomieszczeniach inwentarskich to :
a) w klatkach jednopoziomowych lub wielopoziomowych,
b) bez klatek jednopoziomowo lub wielopoziomowo.
Ptakom należy zapewnić odpowiednie wzbogacenie środowiska. Do podstawowych form wzbogacenia środowiska dla drobiu należą:
• ściółka;
• grzędy;
• gniazda;
• kąpiele piaskowe.
Wczesne doświadczenia z użyciem różnych rodzajów wzbogacania sprzyjają rozwojowi zachowań właściwych dla kur. Przebywanie w ubogim środowisku może powodować problemy behawioralne np. wydziobywanie piór może wynikać z braku możliwości zażywania kąpieli piaskowych lub możliwości grzebania.
W przypadku odchowalni wskazane jest utrzymywanie kurek w takim systemie w jakim będą utrzymywane jako kury nioski, aby uniknąć stresu wynikającego z przejścia do warunków, których ptaki nie znają.
5) Minimalne wymagania dla utrzymywania kur w odchowalniach niosek -
1. Powierzchnia klatki, w przeliczeniu na jednego ptaka, powinna wynosić:
a) do 6. tygodnia życia - co najmniej 0,035 m2,
b) powyżej 6. do 16. tygodnia życia - co najmniej 0,055 m2,
c) powyżej 16. tygodnia życia - biorąc pod uwagę, iż najczęściej kurki w wieku 16
tyg., wstawiane są już do docelowych klatek polecane jest stosowanie wymiarów dla kur niosek tj. powierzchnia klatki przypadającą na 1 ptaka powinna wynosić co najmniej 750 cm2, w tym powierzchnia użytkowa bez gniazda powinna wynosić co najmniej 600 cm2, a powierzchnia całkowita klatki powinna wynosić co najmniej 2000 cm2,
2. wysokość klatki dla kur do 16. tygodnia życia powinna wynosić co najmniej 0,35 m, dla kur powyżej 16 tyg. - co najmniej 45 cm;
3. szerokość klatki powinna wynosić co najmniej 30 cm;
4. stopień nachylenia podłogi nie powinien być większy niż 8o lub 14%,
5. wyposażenie klatki powinno obejmować:
- pojemnik na paszę; w przypadku kur od 16 tyg. o długości 0,1 m x liczba ptaków w klatce,
- pojemnik na wodę lub poidła lub kubeczkowe dostępne dla każdej z kur znajdujących się w klatce,
- grzędy - kurki już od 7 dnia życia powinny posiadać dostęp do grzęd; badania wskazują, że w przypadku posiadania wczesnych doświadczeń w zakresie grzędowania, w późniejszym okresie u kur rzadziej dochodzi do znoszenia jaj na podłodze oraz do wydziobywania kloaki. nie może stanowić części podłogi;
- ściółkę w ilości umożliwiającej kurom dziobanie i grzebanie; ściółkę może stanowić dowolny kruchy i sypki materiał umożliwiający kurom realizację potrzeb etologicznych, tj. grzebania. Jako ściółka może być użyta sztuczna trawa, na którą wysypana została pasza;
6) minimalne wymagania dla utrzymywania kur niosek w stadach poniżej 350 ptaków oraz stad reprodukcyjnych kur w klatkach - zaleca się stosowanie norm takich jak obowiązują w przypadku utrzymywania kur niosek w systemie klatkowym.
7) minimalne wymagania dla utrzymywania kur w odchowalniach niosek w systemie bezklatkowym
1. Powierzchnia dostępna dla ptaków powinna wynosić przynajmniej
a) do 3. tygodnia życia - 35 sztuk/ m2
b) powyżej 3. do 5. tygodnia życia - 22 sztuki/ m2,
c) powyżej 5. do 16 tygodnia życia - 17 sztuk/ m2;
d) powyżej 16 tyg. życia - 9 sztuk/m2
2. Ściółka powinna znajdować się co najmniej na 1/3 powierzchni podłogi. Na wstępnym etapie odchowu piskląt dobre rezultaty przynosi stosowanie papieru do odchowu piskląt.
3. Wyposażenie kurnika powinno obejmować
• urządzenia do karmienia - liniowe lub kołowe pojemniki na paszę
Kurki w okresie odchowu są bardziej wrażliwe niż dorosłe kury, dlatego ograniczony dostęp do urządzenia do karmienia może powodować wzrost agresji w stadzie oraz różnice w rozwoju ptaków.
• urządzenia do pojenia: liniowe lub kołowe pojemniki na wodę; albo poidła kropelkowe lub kubeczkowe
Istotne jest umieszczenie poideł na poziomie dostosowanym do wysokości ptaków.
• grzęda powinna być umieszczona ponad poziomem podłogi, gdyż tylko wtedy spełnia potrzeby behawioralne ptaków;
8) minimalne wymagania dla kur niosek w stadach poniżej 350 ptaków oraz stad
reprodukcyjnych kur w systemie bezklatkowym- zaleca się stosowanie norm takich jak obowiązują w przypadku utrzymywania kur niosek w systemie bezklatkowym.
9) pozostałe warunki utrzymania:
a) Ptaki powinny mieć zapewniony dostęp do światła naturalnego bądź światła sztucznego; zaleca się, aby oświetlenie kurnika wynosiło ok. 10 lux; w przypadku gdy kurnik oświetlany jest światłem sztucznym należy stosować 24-godzinny dzień świetlny, który zawiera nieprzerwane okresy ciemności aby kury mogły odpocząć i aby uniknąć problemów, takich jak niedobór odpornościowy i anomalie oczne. Od 15 dnia życia okres ciemności powinien trwać 8 godzin. Należy przewidzieć wystarczająco długi czas zmierzchu, gdy światło jest stłumione, aby kury mogły usadowić się bez przeszkód lub urazów. b) Temperatura oraz względna wilgotność powietrza powinny być utrzymywane na
poziomie nieszkodliwym dla zwierząt.
Układ termoregulacji rozwija się u ptaków ok. drugiego tygodnia życia dlatego pisklęta powinny być utrzymywane w wysokiej temperaturze ok. 32oC (pomiaru temperatury należy dokonywać w strefie przebywania piskląt na wys. 5 cm od podłogi). Gdy temperatura jest właściwa pisklęta są ruchliwe i równomiernie rozmieszczone w pomieszczeniu; gdy temperatura jest zbyt niska pisklęta skupiają się w gromady w pobliżu źródła ciepła. W trzecim tyg. temperaturę należy obniżyć do 30oC, a później stopniowo zmniejszać o 1oC.
Optymalna temperatura dla kur niosek powyżej 11 tygodnia życia w pomieszczeniu z dodatkowym źródłem ciepła powinna mieścić się w przedziale 15 - 18oC, zaś w pomieszczeniu bez dodatkowego źródła ciepła
optymalna temperatura to 17oC; dla kur niosek powyżej 20 tygodnia życia
w pomieszczeniu z dodatkowym źródłem ciepła temperatura powinna mieścić
się w przedziale 13 - 16oC, zaś w pomieszczeniu bez dodatkowego źródła ciepła optymalna temperatura to 15oC; natomiast wilgotność względna powietrza w kurniku powinna mieścić się w granicach 60-70%,
c) Poziom szkodliwych gazów powinien być utrzymywany na poziomie
nieprzekraczającym:
- 2 500 ppm w przypadku dwutlenku węgla (CO2),
- 10 ppm w przypadku siarkowodoru (H2S),
- 26 ppm w przypadku amoniaku (NH3);
d) Poziom hałasu w kurniku powinien być zminimalizowany tzn., czy wentylatory, taśmociągi powinny być skonstruowane, umieszczone, obsługiwane i utrzymywane tak, aby powodowały możliwie najmniejszy hałas; natężenie dźwięków nie powinno przekraczać 65-70 db.
e) Zwierzęta powinny mieć zapewniony stały dostęp do poideł z wodą oraz powinny być karmione co najmniej raz dziennie paszą dostosowaną do ich gatunku, wieku, masy ciała i stanu fizjologicznego,
Sprzęt przeznaczony do karmienia i pojenia powinien być wykonany i umieszczony w sposób minimalizujący możliwość zanieczyszczenia paszy i wody, a także, czy sposób jego umieszczenia pozwala na bezkonfliktowy dostęp zwierząt do paszy i wody,
10) Zabiegi na zwierzętach
W przypadku odchowalni oraz wylęgarni, jeżeli przeprowadza się zabiegi przycinania dziobów to zabiegi te powinny być wykonywane nie później niż w 9 dniu życia ptaków przez lekarza weterynarii, technika weterynarii lub pod ich kontrolą.
W przypadku wylęgarni drobiu, brakowane pisklęta mające nie więcej niż 72 godziny oraz zarodki w jajach są uśmiercane, metodami opisanymi w rozporządzeniu Rady 1099/2009 w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania, tj. poprzez:
o macerację (natychmiastowe zmiażdżenie całego zwierzęcia), o użycie CO2.
Publikacja dnia: 20.12.2023
Dokument oglądany razy: 496
